Bano Qudsia (28 noyabr 1928 – 4 fevral 2017) - Pakistanlı roman yazarı, dramaturq və esseist. Ümumi məlumat O, “Raja Gidh” (Padşah Çöpçü, 1981) adlı romanı ilə tanınır və Urdu ədəbiyyatında müasir klassik kimi qəbul edilir. Qudsia Urdu və Pəncabi dillərində romanlar, pyeslər və qısa hekayələr yazmışdır. Onun “Aadhi Baat” (Yarım Söhbət) pyesi klassik əsər kimi qiymətləndirilir. Qudsia Pakistan ədəbiyyatında dərin fəlsəfi və mənəvi mövzuları işıqlandırmışdır. Həyatı Bano Qudsia 1928-ci il noyabrın 28-də Britaniya Hindistanının Firozpur şəhərində, müsəlman Cat ailəsində Qudsia Çatta adıyla anadan olmuşdur. Atası kənd təsərrüfatı üzrə bakalavr dərəcəsinə malik idi, anası isə məktəb müfəttişi kimi çalışırdı. Qardaşı Pərvəz Çatta rəssam idi. 1932-ci ildə atasını itirən Qudsia anasının himayəsində böyümüşdür. 1947-ci ildə Hindistanın bölünməsindən sonra ailəsi ilə Lahora köçmüşdür. “Kinnaird Qadınlar Kolleci”ndə təhsil almış və 1951-ci ildə “Hökumət Kollec Universiteti”ndə (Lahor) Urdu ədəbiyyatı üzrə magistr dərəcəsi qazanmışdır. Qudsia eyni universitetdə tanış olduğu məşhur yazıçı Aşfaq Əhməd ilə evlənmişdir. Cütlüyün üç oğlu – Aniq, Anis və Asir – olmuşdur. Qudsia 2017-ci il fevralın 4-də Lahorda 88 yaşında vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Qudsia ədəbiyyata beşinci sinifdə qısa hekayələr yazmaqla başlamışdır. İlk romanı “Wamandgi Shoq” (Həvəsin Qurbanı) “Adab Latif” jurnalında dərc olunaraq diqqət çəkmişdir. Ən böyük uğurunu “Raja Gidh” (1981) ilə qazanmışdır; bu roman Urdu ədəbiyyatında yeni bir üslub yaratmış və qlobal şöhrət qazanmışdır. “Aadhi Baat” pyesi isə təqaüdçü müəllimin gündəlik həyatını təsvir edərək klassik status qazanmışdır. Qudsia televiziya və radio üçün də yazmış, “Sudhraan” və “Piya Nam Ka Diya” kimi seriallarla məşhurlaşmışdır. Onun üslubu fəlsəfi dərinlik, mənəviyyat və sadəliklə seçilir; o, Qürətulayn Haydər və Mumtaz Mufti ilə müqayisə edilir. Əsərləri Bano Qudsia romanlar, pyeslər və qısa hekayələr yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Raja Gidh” – “Padşah Çöpçü” (1981) – roman. “Aatish-i-zer-i-paa” – “Ayaq Altında Od” – roman. “Haasil Ghaat” – “Qazanılmış Sahil” (2005) – roman. “Aik Din” – “Bir Gün” – roman. “Footpath ki Ghaas” – “Səki Otları” – roman. “Aadhi Baat” – “Yarım Söhbət” – pyes. “Hawa Kay Naam” – “Küləyin Adına” – pyes. “Rah-i-Rawaan” – “Axar Yol” (2011) – Aşfaq Əhmədin bioqrafiyası. Mükafatlar və tanınma Qudsia aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Sitara-i-Imtiaz" (1983) – Pakistanın ədəbi xidmətlərə görə mükafatı. "Hilal-i-Imtiaz" (2010) – ədəbiyyatdakı töhfələrinə görə. "Kamal-e-Fun Award" (2012) – Pakistan Ədəbiyyat Akademiyasının ömür boyu nailiyyət mükafatı. "GCU Lifetime Achievement Award" (2016) – “Hökumət Kollec Universiteti” tərəfindən. “Raja Gidh” Urdu ədəbiyyatının klassiki kimi qəbul edilir və ABŞ-da dünya ədəbiyyatı ensiklopediyasına daxil edilmişdir. Əsərləri bir çox dillərə tərcümə olunmuşdur. Şəxsi həyatı Qudsia Aşfaq Əhməd ilə evlənmiş və cütlük ədəbi dünyada ayrılmaz kimi tanınmışdır. Aşfaqın yarımçıq qalmış “Baba Saheba” bioqrafiyasını Qudsia “Rah-i-Rawaan” adı ilə tamamlamışdır. O, Aşfaqı özünü dəyişdirən və yazıya həvəsləndirən insan kimi xatırlayırdı. Qudsia həyatının son illərini Lahorda keçirmiş və 2017-ci ildə İttefaq Xəstəxanasında vəfat etmişdir. Mirası Bano Qudsia Urdu ədəbiyyatında fəlsəfi və mənəvi dərinliyi ilə iz qoymuşdur. “Raja Gidh” və digər əsərləri Pakistan ədəbiyyatını qlobal miqyasda təmsil edir. Onun yazıları sevgi, ümid və insan təbiətinin incəliklərini vurğulayır, gənc yazarlara ilham verir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Bano_Qudsia
https://urdumom.com/2017/02/remembering-bano-qudsia/#google_vignette
https://www.youlinmagazine.com/story/bano-qudsia-an-eminent-writer-of-urdu-fiction/MjMyNQ==
https://vocal.media/humans/exploring-the-literary-genius-of-bano-qudsia
https://www.dawn.com/news/1314682
https://www.goodreads.com/book/show/17561998-purwa
https://arjish.com/index.php/arjish/article/view/583
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
