Babil astronomiyası - Dünyanın ən qədim və inkişaf etmiş astronomik sistemlərindən biri. Babillilər göy cisimlərinin hərəkətlərini diqqətlə izləyərək astronomik müşahidələr aparmış, bunları dini və astroloji təhlillərlə əlaqələndirmişlər. Onların müşahidələri və hesablamaları sonrakı Yunan, İslam və Avropa astronomiyasına təsir etmişdir. Tarix Babil astronomiyası e.ə. 2000-ci illərə qədər uzanır. Onlar ilk başlarda əsasən ay və günəşin hərəkətini izləyir, onların dövrlərini hesablamağa çalışırdılar. Lakin e.ə. 1000-ci illərdən etibarən daha mürəkkəb müşahidələr və hesablamalar aparmağa başladılar. Xüsusiyyətlər - Sistemli və uzunmüddətli müşahidələr - Riyazi hesablamalarla göy cisimlərinin dövrlərinin müəyyən edilməsi - Göy hadisələrinin astroloji və dini yozumu - Planetlərin və ulduzların hərəkətlərinin proqnozlaşdırılması Babil kahinləri və astronomik müşahidələr Babildə astronomiya kahinlər tərəfindən idarə olunurdu. Onlar ziqquratların (nəhəng pilləli məbədlərin) üstündə müşahidələr aparırdılar. Əsas məqsədləri göy cisimlərinin hərəkətləri ilə ilahi mesajlar arasında əlaqə qurmaq idi. Onların müşahidə etdiyi əsas göy hadisələri - Günəş və Ay tutulmaları - Planetlərin hərəkətləri (xüsusilə Venera) - Böyük ulduz və bürclərin mövqeləri - Kometalar və meteoritlər - Mövsümi dəyişikliklər Bəzi məşhur Babil astronomik qeydləri "Enuma Anu Enlil" – Günəş və Ay tutulmalarının astroloji yozumlarını ehtiva edən 70 gil lövhədən ibarət bir Babil mətnidir. "Mul Apin" – Bürclər, planetlərin mövqeləri və günəşin illik hərəkəti haqqında məlumatları əhatə edən bir Babil astronomik sənədidir. Babil astronomlarının nailiyyətləri - 60-lıq say sistemindən istifadə edərək dairəni 360 dərəcəyə böldülər. - Ay və Günəş tutulmalarının dövrlərini müəyyən etdilər. - Planetlərin dövri hərəkətini hesablaya bildilər. - Venera planetinin 584 günlük dövrünü müəyyən etdilər. - Ulduzların hərəkətini proqnozlaşdırmaq üçün riyazi modellərdən istifadə etdilər. Zaman və təqvim Babil astronomları Ayın hərəkətlərinə əsaslanan təqvim hazırlamışdılar. Bir ili 12 aya bölmüşdülər və lazım gəldikdə əlavə ay əlavə edərək ili tənzimləyirdilər. Babil astroloji inancları Babillilər astronomiyanı astroloji inanclarla sıx əlaqələndirirdilər. Onlara görə, göy cisimlərinin hərəkətləri insan taleyini və tarixi hadisələri təsir edə bilərdi. Astroloji təlimlərin əsas prinsipləri - Kralın və imperiyanın taleyi ulduzlar tərəfindən müəyyən edilə bilərdi. - Günəş və Ay tutulmaları mühüm siyasi və dini hadisələrin əlaməti idi. - Hər bir planetin xüsusi mənası var idi. (Məsələn, Venera sevgi və müharibə tanrıçası İştar ilə əlaqələndirilirdi). - Bürclər və ulduz qrupları insanların taleyi ilə bağlı simvolik mənalar daşıyırdı. Sonrakı sivilizasiyalara təsiri - Yunan astronomları (Pifaqor, Platon və Hipparx Babil riyaziyyat və astronomiyasından bəhrələndilər). - İslam alimləri (Əl-Biruni, Əl-Battani və digər İslam astronomları Babil üsullarını daha da inkişaf etdirdilər). - Orta əsr Avropa astronomiyası (Kopernik və Kepler Babil astronomik qeydlərini araşdırmışdılar).
https://tr.wikipedia.org/wiki/Babil_astronomisi
https://en.wikipedia.org/wiki/Babylonian_star_catalogues
https://dbpedia.org/page/Babylonian_star_catalogues
https://en.wikipedia.org/wiki/Babylonian_astronomy
https://peachv.org/images/MuslimGeo/BabyAstroMulApinHunger.pdf
https://early-astronomy.classics.lsa.umich.edu/ancient_ziqpu.php
https://archive.org/details/babylonian-planetary-omens
https://mc.dlib.nyu.edu/files/books/brill_awdl000046/brill_awdl000046_lo.pdf
https://brill.com/display/title/7505?language=en
https://www.amazon.com/Babylonian-planetary-omens-Bibliotheca-Mesopotamica/dp/0890030103
https://press.princeton.edu/books/hardcover/9780691634470/the-babylonian-theory-of-the-planets?srsltid=AfmBOooIc7mWywe_omHi5Qu8HaovKypl7vybeV5iwKtaYADc95Qn_r9i
https://en.wikipedia.org/wiki/Babylonian_mathematics
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/HistTopics/Babylonian_mathematics/
https://en.wikipedia.org/wiki/Babylonian_calendar
https://www.britannica.com/science/Babylonian-calendar
https://webspace.science.uu.nl/~gent0113/babylon/babycal_main.htm
https://astrobites.org/2023/09/18/the-earliest-astronomers-a-brief-overview-of-babylonian-astronomy/
https://astrobites.org/2023/09/18/the-earliest-astronomers-a-brief-overview-of-babylonian-astronomy/
https://en.wikipedia.org/wiki/Babylonian_astronomical_diaries
https://oxfordre.com/classics/display/10.1093/acrefore/9780199381135.001.0001/acrefore-9780199381135-e-8631
https://www.researchgate.net/publication/231753403_The_relation_of_Babylonian_astronomy_to_its_culture_and_society
Tarix : 30 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
