Ana Luisa Pinto do Amaral (20 aprel 1956 – 5 avqust 2022)-Portuqaliyalı şair, esseist, tərcüməçi və akademik. Ümumi məlumat O, “Minha Senhora de Quê” (Nəyin Xanimı, 1990) və “Ágata” (Aqata, 2017) kimi əsərləri ilə tanınır. Amaral müasir Portuqal ədəbiyyatında qadın səsini və poetik yeniliyi ilə seçilmişdir. Əsərlərində sevgi, itki, gündəlik həyat və qadın təcrübələri lirik və introspektiv üslubla təsvir olunur. 2021-ci ildə “Reina Sofía İber-Amerika Poeziya Mükafatı”nı qazanmışdır. Həyatı Ana Luísa Amaral 1956-cı il aprelin 20-də Lissabonda anadan olmuşdur, lakin uşaqlığını və gəncliyini Leiria şəhərində keçirmişdir. Atası Francisco Pinto do Amaral müəllim, anası Maria José Almeida evdar qadın idi. 1975-ci ildə “Porto Universiteti”nə daxil olaraq german filologiyası üzrə təhsil almış və 1985-ci ildə bakalavr dərəcəsi qazanmışdır. Daha sonra eyni universitetdə “Emily Dickinson və Portuqal Poeziyası” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir (1995). Amaral subay idi və bir qızı (Leonor) var idi. Akademik karyerası boyunca “Porto Universiteti”ndə professor kimi çalışmış, ingilis və Amerika ədəbiyyatı üzrə dərslər vermişdir. O, həmçinin Shakespeare, Emily Dickinson və John Donne kimi müəlliflərin əsərlərini portuqal dilinə tərcümə etmişdir. Amaral 2022-ci il avqustun 5-də Porto şəhərində leykemiyadan vəfat etmiş və “Prazeres Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Amaral ədəbiyyata “Minha Senhora de Quê” (1990) şeir toplusu ilə başlamış, bu əsər Portuqal poeziyasında yeni bir səs kimi qəbul edilmişdir. Şeirlərində gündəlik həyatın detalları, qadın təcrübələri və emosional dərinlik minimalist və musiqi dolu üslubla təsvir olunur. “Ágata” (2017) sevgi və itki mövzularını araşdıran güclü bir şeir toplusudur. “Entre a Casa e o Caos” (Ev və Xaos Arasında, 2001) isə onun fəlsəfi və lirik təfəkkürünü ortaya qoyur. Amaral həmçinin uşaq ədəbiyyatı (“O Rato Renato”, 2006) və esse (“Vozes”, 2011) yazmışdır. Onun üslubu Sylvia Plath və Sophia de Mello Breyner Andresen ilə müqayisə edilir. Əsərləri Ana Luísa Amaral əsasən şeir toplusu yazmış, lakin esse və uşaq kitabları da qələmə almışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Minha Senhora de Quê” – “Nəyin Xanimı” (1990) – şeir toplusu. “Coisas de Estar Viva” – “Canlı Olmağın Şeyləri” (1995) – şeir toplusu. “Entre a Casa e o Caos” – “Ev və Xaos Arasında” (2001) – şeir toplusu. “A Génese do Amor” – “Sevginin Yaradılışı” (2005) – şeir toplusu. “O Rato Renato” – “Siçovul Renato” (2006) – uşaq kitabı. “Ágata” – “Aqata” (2017) – şeir toplusu. “Vozes” – “Səslər” (2011) – esse toplusu. “What’s in a Name” – “Adda Nə Var” (2017) – şeir toplusu (ingilis dilində). Mükafatlar və tanınma Amaral çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Portuqal Yazıçılar Assosiasiyasının Böyük Poeziya Mükafatı" (2007) – “A Génese do Amor” üçün. "Casino da Póvoa Ədəbiyyat Mükafatı" (2008) – “Entre Duas Águas” üçün. "Reina Sofía İber-Amerika Poeziya Mükafatı" (2021) – ümumi yaradıcılığına görə. "Luso-Braziliya Poeziya Mükafatı" (2019). Əsərləri ingilis, ispan, fransız və italyan dillərinə tərcümə olunmuş, “Ágata” və “Minha Senhora de Quê” Portuqal poeziyasında klassik statusu qazanmışdır. 2023-cü ildə ölümündən sonra onun şərəfinə Porto Universitetində “Ana Luísa Amaral Poeziya Mərkəzi” açılmışdır. Şəxsi həyatı Amaral subay idi və qızı Leonor ilə birlikdə Portoda yaşayırdı. O, feminist baxışları ilə tanınmış, qadın yazarların və şairlərin tanınması üçün çalışmışdır. Akademik karyerası ərzində ingilis poeziyasına olan marağı əsərlərində əks olunmuşdur. Amaral təbiətə və musiqiyə bağlı idi, bu da şeirlərindəki lirik tonu gücləndirmişdir. O, siyasi olaraq sol yönümlü idi və 1974-cü il Qərənfil İnqilabını dəstəkləmişdi. Mirası Ana Luísa Amaral müasir Portuqal poeziyasında qadın şəxsiyyətini və emosional incəliyi təmsil edən ən böyük səslərdən biridir. Onun əsərləri Portuqaliyada və beynəlxalq miqyasda qadın yazarlara ilham vermişdir. “Minha Senhora de Quê” və “Ágata” kimi toplusu poetik yenilik və dərinlik baxımından klassikə çevrilmiş, Amaral-ın adı Portoda küçələrə və ədəbi tədbirlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ana_Lu%C3%ADsa_Amaral
https://www.ndbooks.com/author/ana-luisa-amaral/
https://sigarra.up.pt/up/pt/web_base.gera_pagina?p_pagina=antigos%20estudantes%20ilustres%20-%20ana%20lu%c3%adsa%20amaral
https://www.theguardian.com/books/2022/aug/24/ana-luisa-amaral-obituary
https://ilcs.sas.ac.uk/research-centres/centre-study-contemporary-womens-writing-ccww/ccww-author-pages/portuguese/ana
https://www.portoeditora.pt/autor/ana-luisa-amaral/14376
https://sigarra.up.pt/flup/pt/func_geral.formview?p_codigo=214312
https://www.poetryinternational.com/en/poets-poems/poets/poet/102-6096_Amaral
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
