Acanthuridae - Şüaüzgəcli balıqlar ailəsi olub, cərrah balıqları, tanglar və təkbuynuz balıqlarını əhatə edir. Bu ailə tropik dənizlərdə, adətən mərcan rifləri ətrafında yaşayan təxminən 86 müasir dəniz balığı növünü özündə birləşdirir. Bir çox növ parlaq rənglərə malikdir və akvariumlarda məşhurdur. Etimologiya Ailənin adı yunanca akantha (tikan) və oura (quyruq) sözlərindən gəlir. Bu, ailənin fərqləndirici xüsusiyyəti olan quyruq saplağında yerləşən "skalpel"ə istinad edir. 1900-cü illərin əvvəllər ailə Hepatidae adlanırdı. Yarımfəsilələr və cinslər Acanthuridae ailəsi aşağıdakı müasir yarımfəsilələr və cinsləri əhatə edir: - Yarımfəsilə Nasinae Fowler & Bean, 1929 Cins Naso Lacépède, 1801 - Yarımfəsilə Acanthurinae Bonaparte, 1835 - Tayfa Acanthurini Bonaparte, 1839 Cins Acanthurus Forsskål 1775 Cins Ctenochaetus Gill, 1884 - Tayfa Prionurini J. L. B. Smith, 1966 Cins Prionurus Lacépède, 1804 - Tayfa Zebrasomini Winterbottom, 1993 Cins Paracanthurus Bleeker, 1863 Cins Zebrasoma Swainson, 1839 Təkamül və fosil qeydləri Eosen dövründən Miosen dövrünə qədər olan fosillərdən bir neçə nəsli kəsilmiş cins məlumdur: - Eosen cinsləri: Proacanthurus, Tylerichthys, Gazolaichthys, Naseus, Tauichthys, Eorandallius, Metacanthurus - Oliqosen cinsləri: Glarithurus, Caprovesposus, Arambourgthurus, ?Eonaso - Miosen cinsləri: Marosichthys Morfologiya Ailənin fərqləndirici xüsusiyyəti, quyruq saplağının hər iki tərəfində bir və ya bir neçə "skalpel" şəklində dəyişdirilmiş pulcuqların olmasıdır. Bu tikanlar təhlükəli dərəcədə itidir və ehtiyatsız şəkildə bu balıqları ələ alan şəxslər üçün ciddi zədələrə səbəb ola bilər. Bel, anal və quyruq üzgəcləri böyükdür və bədənin böyük hissəsini əhatə edir. Ağızları kiçikdir və yosunlarla qidalanmağa uyğunlaşmış tək sıra dişlərə malikdir. Cərrah balıqları bəzən tək-tək qidalanır, lakin tez-tez sürülər halında səyahət edir və qidalanır. Sürülər halında qidalanma, mərcan riflərində kiçik yosun sahələrini qoruyan yüksək aqressiv müdafiə reaksiyalarına qarşı üstünlük qazanmaq üsulu ola bilər. Əksər növlər kifayət qədər kiçikdir, maksimum uzunluq 15–40 sm (6–15.5 düym) arasında dəyişir, lakin Acanthurus cinsinin bəzi növləri, Prionurus cinsinin bəzi növləri və Naso cinsinin əksər növləri daha böyük ola bilər; Naso annulatus (ağkənarlı təkbuynuz balığı) ailənin ən böyük növüdür və uzunluğu 1 m (3 fut 3 düym) çata bilər. Bu balıqlar akvariumlarda tez böyüyə bilər, buna görə də orta böyümə ölçüsü və uyğunluq hər hansı bir dəniz akvariumuna əlavə edilməzdən əvvəl yoxlanılmalıdır. Larva mərhələsində olan Acanthuridae balıqları (acronurus kimi tanınır) yetkin və cavan formalarından kəskin şəkildə fərqlənir. Onlar əsasən şəffafdır və açıq suda uzun müddət yaşayır, sahilə yaxın okean dibinə yerləşməzdən əvvəl pelajik həyat tərzi keçirir, burada cavan və nəhayət yetkin forma inkişaf edir.
https://animaldiversity.org/accounts/Acanthuridae/
https://fish-square.com/encyclopedia/acanthuridae-surgeonfishes-tangs/?srsltid=AfmBOorkjvejgH44Z1Y7YGeKLhL2nfvDBzuNUWuVF-mOO3OakeKpOgsj
https://fishbase.mnhn.fr/Summary/FamilySummary.php?ID=412
https://www.usgs.gov/centers/wetland-and-aquatic-research-center/acanthuridae
https://fishesofaustralia.net.au/home/family/121
https://www.fishi-pedia.com/fishes/type/poisson-chirurgien
https://biogeodb.stri.si.edu/caribbean/en/thefishes/taxon/2147
https://redseacreatures.com/taxon/fishes/bony-fishes/surgeonfishes
https://www.inaturalist.org/taxa/47619-Acanthuridae
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/acanthuridae
https://www.vapaguide.info/catalogue/NORAM-FIS-132
https://sjpp.springeropen.com/articles/10.1007/s13358-011-0016-5
https://www.marinelifephotography.com/fishes/surgeonfishes/surgeonfishes.htm
https://www.ryanphotographic.com/acanthuridae.htm
https://mexican-fish.com/surgeonfish-family/
https://www.talkaboutfish.com/red-fishes-basses-congers-etc/surgeonfishes/#google_vignette
https://aquainfo.org/saltwater/fish-saltwater/scientific-fish-saltwater/acanthuridae-en/
https://www.inaturalist.org/taxa/55382-Acanthurus
https://bdj.pensoft.net/article/53712/
https://medcraveonline.com/JAMB/first-record-of-the-african-surgeonfish-acanthurus-monroviae-osteichthyes-acanthuridae-in-the-hellenic-waters.html
https://www.fishi-pedia.com/fishes/acanthurus-bariene
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00692372
Tarix : 31 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
